Եվ նրանք անկասկած արժանի էին նման վերաբերմունքի, նամանավանդ, որ նրանցից ոմանց հիշում են առ այսօր, երբ նրանց մահվանից անցել են դարեր ու հազարամյակներ: Ձեզ եմ ներկայացնում հին աշխարհի 10 ամենամեծանուն մարզիկներին:
10․ Մեգարացի Օրսիպուս
Օրսիպուսը դարձավ 15-րդ Օլիմպիական խաղերի չեմպիոնը վազքից՝ Ք․Ա․ 720 թվականին: Նա առաջին վազորդն էր, ով մրցավազքին մասնակցեց ամբողջովին մերկ: Այն ժամանակների «Սպորտային մեկնաբան» Պաուսանիասը գրել է իր հուշերում, որ վստահ է, որ Օրսիպուսը դիտավորյալ թույլ տվեց, որ իր շրջազգեստը «պոկվի»՝ շատ լավ հասկանալով, որ մերկ մարդը շատ ավելի ազատ է վազում, քան զգեստներով կաշկանդվածը:
9. Վարզդատ
Վարազդատ թագավորը հայոց հավերժացրել է իրեն պատմության մեջ ոչ այնքան որպես թագավոր (մեր մեջ ասած՝ ախմախ թագավոր է եղել), այլ որպես մարզիկ ու բռնցքամարտի օլիմպիական չեմպիոն: Նրա անունը հավերժացվել է Օլիմպիայում գտնվող օլիմպիական թանգարանում, նրա մարզական հաջողություններին անդրադարձել է նաև Մովսես Խորենացին:
Հին աշխարհի ազնվական ու առավել ևս արքայական ընտանիքներում ընդունված երևույթ էր, որ տղա երեխաները պարտադիր կերպով զբաղվեին տարբեր սպորտաձևերով, ինչն անկասկած մեծ դեր է ունեցել նրանում, որ Վարազդատը 385 թվականին կայացած 291-րդ Օլիմպիական խաղերի բռնցքամարտի աշխարհի չեմպիոնն էր:
Հին աշխարհի ազնվական ու առավել ևս արքայական ընտանիքներում ընդունված երևույթ էր, որ տղա երեխաները պարտադիր կերպով զբաղվեին տարբեր սպորտաձևերով, ինչն անկասկած մեծ դեր է ունեցել նրանում, որ Վարազդատը 385 թվականին կայացած 291-րդ Օլիմպիական խաղերի բռնցքամարտի աշխարհի չեմպիոնն էր:
8.Ցինիսկա Սպարտացի
Ի սկզբանե Օլիմպիական խաղերին կկարող էին մասնակցել բացառապես տղամարդիկ, սակայն շուտով այդ կարգը փոխվեց: Կան արձանագրություններ մի շարք նման դեպքերի մասին և հայտնի են անգամ մի քանի դրվագներ, երբ կանանց անգամ հաջողվել է հաղել մրցումներում: Նրանցից ամենահայտնին Ցինիսկա Սպարտացին էր, ով առաջին կին Օլիմպիական չեմպիոնն էր:
Ցինիսկան ու նրա տղամարդկանցից բաղկացած թիմը հաջողությամբ հանդես եկան 4 ձիանոց ձիակառքերի մրցումներում՝ Ք․Ա․ 396 թվականին կայացած 392-րդ օլիմպիական խաղերի ժամանակ:
Ցինիսկան ու նրա տղամարդկանցից բաղկացած թիմը հաջողությամբ հանդես եկան 4 ձիանոց ձիակառքերի մրցումներում՝ Ք․Ա․ 396 թվականին կայացած 392-րդ օլիմպիական խաղերի ժամանակ:
7. Պոլիդամաս
Մեզ շատ քիչ բան է հայտնի ըմբշամարտի օլիմպիական լեգենդար չեմպիոն Պոլիդամասի մասին։ Անհայտ են նրա ընտանիքը, կենսագրությունը և անգամ նրա օլիմպիական հաղթանակի մասին մանրամասները, իսկ նրա արտաքինի մասին դատողություններ կարող ենք անել բացառապես նրա արձանի տեսքից:
Լրա մասին լեգենդներ են հյուսվել համաձայն որոնց, լսելով Պոլիդամուսի փառքի մասին պարսից Դարեհ արքան հրավիրում է նրան իր արքունիք և Պոլիդամուսը կարողանում է իրար հետևից պարտության մատնել նրա բոլոր Անմահներին:
Մեկ այլ լեգենդի համաձայն, Պոլիդամուսն այնքան ուժեղ էր, որ մերկ ձեռքերով առյուծի հետ էր գոտեմարտել և սպանել էր նրան:
Բայց ի վերջո Պոլիդամասի ուժն էլ հենց նրան կործանեց: Մի օր նա իր ընկերների հետ հանգստանում էր մի քարայրում, երբ այն սկսվեց փուլ գալ: Պոլիդամասը ձեռքերով պահում էր քարայրի առաստաղը, փորձելով ժամանակ շահել, մինչ իր ընկերները կփրկվեն: Արդյունքում նրա ընկերները հասցրեցին ճողոպրել քարայրից, բայց ինքը՝ ոչ:
6. Օնոմաստոս Զմյուռնիացի
Մեկ այլ լեգենդի համաձայն, Պոլիդամուսն այնքան ուժեղ էր, որ մերկ ձեռքերով առյուծի հետ էր գոտեմարտել և սպանել էր նրան:
Բայց ի վերջո Պոլիդամասի ուժն էլ հենց նրան կործանեց: Մի օր նա իր ընկերների հետ հանգստանում էր մի քարայրում, երբ այն սկսվեց փուլ գալ: Պոլիդամասը ձեռքերով պահում էր քարայրի առաստաղը, փորձելով ժամանակ շահել, մինչ իր ընկերները կփրկվեն: Արդյունքում նրա ընկերները հասցրեցին ճողոպրել քարայրից, բայց ինքը՝ ոչ:
6. Օնոմաստոս Զմյուռնիացի
Ք․Ա․ 688 թվականին տեղի ունեցած 23-րդ օլիմպիական խաղերի ժամանակ Օնոմաստոս Զմյուռնիացին դարձավ պատմության մեջ առաջին Օլիմպիական չեմպիոնը բռնցքամարտից: Համաձայն պատմաբաններին, Օնոմաստոսը ոչ միայն առաջին օլիմպիակկան չեմպիոնն էր այս սպորտաձևից, այլը հենց այն մարդը, ով հորինել էր դրա կանոնները:
Օնոմաստոսին է պատկանում նաև մեկ այլ օլիմպիական ռեկորդ: մինչ օրս էլ նա հանդիսանում է միակ բռնցքամարտիկը, ով 4 անգամ արժանացել է բռնցքամարտի օլիմպիական չեմպիոնի կոչման:
5. Մելանկոմաս
Մելանկոմասը շատ բարետես երիտասարդ էր, ով ընտրել էր բռնցկամարտը, որպես փառքի արժանանալու միջոց և դա նրան հաջողվեց: Ընդ որում, Միլանկոմասը դարձավ լեգենդ ոչ այնքան նրա համար, որ դարձավ 207-րդ Օլիմպիական խաղերի հաղթողը, այլ այն մարտաոճի համար, որը բերեց նրան չեմպիոնի կոչում․ Միլանկոմոսը չի պարտվել ոչ մի մարտում, բայց ոչ մի մարտում նա իր հակառակորդին չի հարվածել և ինքն էլ հարված բաց չի ողել: Նա պարզապես բլոկկ էր պահում և խուսափում էր հակառակորդի հարվածներից այնքան ժամանակ, մինչև վերջինս ուժասպառ էր լինում և հանձնվում էր:
4. Չիոնիս Սպարտացի
4. Չիոնիս Սպարտացի
Չիոնիս Սպարտացին մարզիկ է, ում ձեռքբերումները մինչ օրս էլ վիճարկվում են պատմաբանների կողմից: Համաձայն ժամանակակիցների, Ք․Ա․ 656 թվականին Չիոնիսը սահմանել է անգերազանցելի ռեկորդ՝ հեռացատկից, երբ ցատկել է ամբողջ 7 մետր 5 սանտիմետր հեռավորությամբ:
Չիոնիսը նաև դարձել է եռացատկից՝ կատարելով 15.85 մետրանոց ցատկ: Եթե Չիոնիսն ապրեր մեր օրերում, նա անգերազանցել ցուցանիշներ ցույց կտար, որովհետև եկեք չմոռանանք, որ Ք․Ա․ 7-րդ դարում չկային այն հարամարանքներն ու հանդերձանքները, ինչ այսօր:
3. Դիագորաս Ռոդոսցի
Չիոնիսը նաև դարձել է եռացատկից՝ կատարելով 15.85 մետրանոց ցատկ: Եթե Չիոնիսն ապրեր մեր օրերում, նա անգերազանցել ցուցանիշներ ցույց կտար, որովհետև եկեք չմոռանանք, որ Ք․Ա․ 7-րդ դարում չկային այն հարամարանքներն ու հանդերձանքները, ինչ այսօր:
3. Դիագորաս Ռոդոսցի
Դիագորաս Ռոդոսցին գուցե հին աշխարհի ամենամեծանուն մարզիկներից չէ, բայց նրա ընտանիքըը պատմության ամենափառահեղ ընտանիքն է՝ սպորտային ձեռքբերումների տեսակետից:
Դիագորասը դարձավ բռնցքամարտի չեմպիոն Ք․Ա․ 464 տվականի օլիմպիական խաղերին, նրա որդիներն ու թոռները դարձան օլիպիական չեմպիոններ բռնցքամարտից և տասնամարտից իրենից հետո: Ասում են, երբ նրա երկու որդիները դարձան չեմպիոն, նրանք իրենց ուսերին առան հորը՝ կիսելով իրենց հաղթանակը նրա հետ, իսկ փիլիսոփաներից մեկը գրել էր․ «Մահացիր Դիագորաս, երկրի վրա դու էլ ավելի մեծ բարձրուքների չես կարողանա հասնել»:
2. Թեգենես
Դիագորասը դարձավ բռնցքամարտի չեմպիոն Ք․Ա․ 464 տվականի օլիմպիական խաղերին, նրա որդիներն ու թոռները դարձան օլիպիական չեմպիոններ բռնցքամարտից և տասնամարտից իրենից հետո: Ասում են, երբ նրա երկու որդիները դարձան չեմպիոն, նրանք իրենց ուսերին առան հորը՝ կիսելով իրենց հաղթանակը նրա հետ, իսկ փիլիսոփաներից մեկը գրել էր․ «Մահացիր Դիագորաս, երկրի վրա դու էլ ավելի մեծ բարձրուքների չես կարողանա հասնել»:
2. Թեգենես
Թեգենեսը հին աշխարհի առաջին հանրահայտ մարզիկների մեկն էր: Նա հայտնի դարձավ դեռ 9 տարեկանում: Մի օր դպրոցից տուն վերադառնալիս նա տեսնում է աստվածներից մեկի բրոնզաձույլ արձանը և այն նրան այնքան է դուր գալիս, որ նա այն պարզապես դնում է ուսերին ու տանում է տուն: Քաղաքացիները սկզբում ուզում էին մահապատժի ենթարկել նրան՝ սրբապղծության համար, բայց մի իմաստուն մարդ առաջարկում է, որ թույլ տան, որ 9-ամյա տղան պարզապես վերադարձնի արձանն իր տեղը: Թեգենեսն այդպես էլ արեց և նրա կյանքը սրընթաց փոխվեց հենց այդ պահից:
Տարիներ անց նա դարձավ լեգենդար մարզիկ՝ արժանանալով օլիմպիական չեմպիոնի կոչման մի քանի սպորտաձևերից՝ բռնցքամարտից, տասնամարտից և վազքից: Ասում են, որ Թեգենեսն ընդհանուր առմամբ 1400 մրցումներում է հաղթող ճանաչվել՝ տարբեր սպորտաձևերից: Որպեսզի հասկանալի լինի, թե ինչու է հենց Թեգենեսը զբաղեցնում 2-րդ հորիզոնականն այս շքերթում, համեմատենք նրա ցուցանիշը մեկ այլ լեգենդար բայց ժամանակակից մարզիկի հետ․ Հարրի Գրեբը ունի 261 գրանցված հաղթանակ այն էլ միայն բռնցքամարտում, իսկ Թգենեսսն ունի 1500 հաղթանակ այս սպորտաձևում:1. Միլոս Կրոտոնցին
Պատմաբանների մեծամասնությունը համակարծիք է այն հարցում, որ հին աշխարհի ամենամեծանուն մարզիկը Միլոս Կրոտոնցին է եղել, ով հավասարը չի ունեցել և ոչ մի մարտական սպորտաձևում: Նա մի քանի անգամ դարձել է օլիմպիական չեմպիոն իր մոտ եռեսուն տարի տևած մարզկան կարիերայի ընթացքում: Նա այնքան ուժեղ ու հաղթանդամ էր, այնքան խելացի ու տեխնիկապես լավ պատրաստված, որ շատերը անկեղծորեն կարծում էին, որ նա Զևսի որդին է:
Ասում են, նա ամեն օր ուտում էր ավելի քան 8 կիլոգրամ, իսկ մի անգամ նա իր ուսերի վրա մեծ ցուլ էր հասցրել օլիմպիական մարզադաշտ՝ զոհաբերության համար: Հետաքրքիրը նա է, որ Միլոսը ոչ միայն բռի ուժի տեր աժդահա էր, նա նաև ավ երաժիշտ և պոետ էր, ինչպես նաև հանրահայտ փիլիսոփա Պյութագորասի մոտ մաթեմատիկա ու փիլիսոփայություն էր ուսանում:
Մեր ժամանակների մեծագույն ըմբշամարտիկ Ալեքսանդր Կարելինը, ում հաճախ մեր օրերի Միլոս Կրոտոնցի էին անվանում, խոստովանել է, որ ինքը շանս չէր ունենա, եթե հնարավորություն լիներ մարտնչելու Միլոսի հետ:
Ասում են, նա ամեն օր ուտում էր ավելի քան 8 կիլոգրամ, իսկ մի անգամ նա իր ուսերի վրա մեծ ցուլ էր հասցրել օլիմպիական մարզադաշտ՝ զոհաբերության համար: Հետաքրքիրը նա է, որ Միլոսը ոչ միայն բռի ուժի տեր աժդահա էր, նա նաև ավ երաժիշտ և պոետ էր, ինչպես նաև հանրահայտ փիլիսոփա Պյութագորասի մոտ մաթեմատիկա ու փիլիսոփայություն էր ուսանում:
Մեր ժամանակների մեծագույն ըմբշամարտիկ Ալեքսանդր Կարելինը, ում հաճախ մեր օրերի Միլոս Կրոտոնցի էին անվանում, խոստովանել է, որ ինքը շանս չէր ունենա, եթե հնարավորություն լիներ մարտնչելու Միլոսի հետ:
No comments:
Post a Comment